Op 20 augustus 1977 kwamen zes zonen van varenden, betrokken bij het havengebeuren, samen om een vereniging op te richten met als doel:
“Oprichten, besturen, steunen en financieren van artistieke, culturele en opvoedkundige manifestaties die de binnenvaart méér aanzien, bekendheid en waardering kunnen brengen.”
(Staatsblad 13 oktober 1977)
Met de hulp van velen werden in de loop der jaren zes oude types van binnenschepen aangekocht, daarvan zijn er op dit moment nog drie in het bezit van de vereniging.
Ze werden door een ploeg vrijwiligers omgebouwd en ingericht tot een “drijvend museum van de binnen- en rijnvaart.”
Welkom aan boord
In 1976 werd de vereniging Rijn- en Binnenvaartmuseum van Antwerpen gesticht.
Onze museumschepen worden onderhouden en opengehouden voor het publiek door een aantal vrijwillige medewerkers, meestal oud-varenden.
Rond de jaren zeventig van de vorige eeuw zagen we in versneld tempo vele schepen verdwijnen door allerhande slooppremies. Het waren moeilijke jaren in de schipperswereld.
Een drietal schippers besloten om enkele scheepstypen te redden. Een spits in staalplaat “Mon Désir”, gebouwd in Harelbeke in 1913, werd aangekocht. Het museum moest het maritieme binnenvaart patrimonium in al zijn aspecten te kunnen bewaren. Met hulp van vele vrijwilligers werden er een zestal schepen aangekocht waaronder de houten waal “Céphée”, een baquet van Charleroi en een zeilklîppertje. Drie schepen werden uiteindelijk ingericht als drijvend museum: de sleepspits “Mon Désir”, de gemotoriseerde spits “Liomar” en de “Angèle”.
De drie schepen werden ingericht als historisch, sociaal en cultureel erfgoed om het familiaal en economisch leven van de binnenschipper te bewaren tegen een industriële archeologische achtergrond.
Vele foto’s, scheepsmodellen, plannen, scheepsuitrusting, schilderijen enz. zijn te bekijken in de 3 ruimen. Ook de drie woonsten zijn intact en geven een beeld van het familieleven aan boord.
De schepen waren tot op 6 juli 2022 afgemeerd naast het MAS in het Bonapartedok in Antwerpen. Dan moest het museum wijken voor de toekomstige ontwikkeling van het Bonapartedok en werden de schepen verlegd naar het Kattendijkdok waar ze aan één van de koppen van de droogdokken een nieuwe plaats kregen.
Het zou mooi zijn om deze binnenvaartschepen, dit museum, in te passen in het masterplan van de stad voor de herinrichting van de droogdokkensite tot een belevingssite.
Het Rijn- en Binnenvaartmuseum is de oprichter van de ‘Open Scheepvaartdagen’ die elk jaar in maart plaatsvinden. De bedoeling van deze beurs was, en is nog steeds, een handelsbeurs te zijn voor toeleveringsbedrijven voor de binnenvaart. Deze beurs is telkens een groot succes met grote belangstelling van de mensen uit de binnenvaart.
Sinds 2017 tonen zich op de stand “Varend Erfgoed Verenigd’ verschillende erfgoedverenigingen die een werking hebben rond het maritieme en varende erfgoed.
Aan alle schippers
Laat hem zwerven langs de meren
van het vlakke Friese land
geef hem ’t water van de Schelde
tot vlakbij het Noordzeestrand.
Op de stroming van de Oise
bij het ruisen van de Seine
op elke rivier of stroming
zullen altijd schippers zijn.
Of ze nu de Lek bevaren
IJsel, Merwede of de Waal
van een tjalk tot aan een duwbak
schippers zijn het allemaal.
Mensen met een drang tot varen
vertrouwt met ’t water element
die vracht ter bestemming brengen
over ’t hele continent.
De man aan het roer houdt van traditie
blijft zijn afkomst meestal trouw
en dat kunt ge ook wel vinden
bij de stoere schippersvrouw.
Heel hun leven ligt op ’t water
hun ziel en heel hun hart erbij
zwervers van rivier en meren
als nomaden zo zijn zij.
Nu gaan weer hun deuren open
men nodigt u allen uit
welkom schippers, welkom walmens
op een echte schippersschuit.
Schoon wapperen alle vlaggen
aan mast of vlaggenstok
zij wuiven een vrolijk welkom
aan het oude Willemdok.
Germaine Temmerman
is lid van Herita en Watererfgoed Vlaanderen
Samen met anderen geven we het nautisch erfgoedtijdschrift Ruimschoots uit.
Droogdokkensite
Droogdokkenweg 4
2030 Antwerpen
Kattendijkdok
Hou er a.u.b. rekening mee dat de schepen alleen via trappen en smalle doorgang te bezoeken zijn.